Sağım makinesi, sütün hasadını yaptığı için en çok para kazandırması gereken makinedir. Gerçek ise, sağım kalitesiz bir makine ile yapıldığında sürekli para kaybettiren hale dönüşebildiğidir. Süt sağım makinesi, meme sağlığını bozması, buna bağlı ilaç ve veterinerlik masrafı, sürüden istenmeyen hayvan çıkarma ile hayvan kaybı ve süt kaybı sebebiyle işletme kazancını doğrudan etkiler.

KAZANCIMI NASIL ARTIRIRIM?

Süt sağım makinesi çiftçilerin kazançlarında önemli bir paya sahiptir. Kazancımı nasıl artırırım diye sorduğumuzda yanıt kaliteli süt sağım makinesi, bakımları zamanında yapılmış, mümkün olduğunca temiz kullanılan makina olacaktır" olacaktır.

NEDEN SAĞIM MAKNESİ ALMALIYIM?

Hayvan sağlığı için: Sağım makinesi teknik olarak ve hijyen bakımından hassas bir yapıda olmalıdır. Meme hastalıkları bugün süt sığırcılığı işletmesinde en büyük kayıpların başında gelmektedir.  Kötü bir sağım makinesi ise meme hastalıklarını birinci sebebidir.

Süt kaybını önlemek için: Kötü bir sağım hem memede süt bırakır hem de meme hastalıklarına sebep olur. Mastitis olan hayvanlarda tedaviye başlanması ile bir de ilaçlı süt kaybı oluşmaktadır. Bunlar, kazanmamız gereken süt parasını kazanamamamız demektir.

Hayvan kaybını önlemek için: Meme hastalıklarına bağlı olarak sürüden verimli ineklerin ayrılması ile verimli ineklerimizden ve tüm sağmal dönemlerde verecekleri sütten oluruz.  Hayvan kaybı hem de genellikle verimli hayvanların memelerinin hassas olması sebebiyle en karlı olabilecek hayvanlarımızın kaybı çok önemli parasal sonuçlar ortaya koyar.

İlaç ve veterinerlik masrafını azaltmak için: Tüm bu kayıplara ek olarak, meme hastalıklarının tedavisi için de veterinerlik ve ilaç masrafı karşımıza çıkacaktır. Üstelik araştırmalar ispat etmiştir ki, hayvanımız meme hastalığı tedavisi görüp iyileşse bile hiçbir zaman hastalık öncesi potansiyel verime ulaşamayacaktır.

Süt kalitesi için: İyi bir makine ile çok daha iyi kalitede süt üretilebilecektir. İyi kalite ile kastedilen, iyi bir sağım süreci sonucu düşük bakteri ve somatik hücre içeren ve "Gıdaya Uygun" süt elde ederiz. "Gıdaya Uygun Sağım" yapan bir makine ile süte ağır metal ve kimyasallar geçmez. Kaliteli süt, kaliteye prim uygulandığında daha iyi fiyat elde etmek ve tüketici nezdinde de çok değerli bir ürün demektir.

SAĞIM MAKİNESİ ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN EN ÖNEMLİ UNSUR?

SAĞIM BAŞLIĞI

Sağım başlığı sağım sırasında memeye takılan memelik lastikleri ve kadehler ile sağım pençesi gibi kısımlardan oluşur.

Sağım başlığında hayvanın memesi ile temas eden parçalar memelik lastikleridir. Doğasına en uygun sağım için meme, yukarıdan aşağıya sıvazlanarak alınmalıdır.* Patentli bir özellik olan "memeyi sıvazlayarak sağım",  sağımın memenin yapısına uygun biçimde gerçekleşmesini sağladığı ve hem meme sağlığı hem de süt verimini artırdığı için çok büyük bir öneme sahiptir. Öte yandan memelik lastiği pürüzsüz ve memeyi incitmeyecek yumuşaklıkta olmalıdır.

Memelik lastikleri ve tüm hortumlar, gıdaya temas eden yüzeyler oldukları için "gıdaya uygun" olmalıdır. Bunu da ancak "gıdaya uygun sertifikalı" hammaddeden üretilmiş lastik ve hortumlar ile sağlayabiliriz. Bu malzemelerin kullanılmaması halinde, sağlığa çok zararlı kanser, otizm, bunamaya yol açan ağır metaller ve kimyasallar süte geçmektedir. Halkımızın ve en başta çocuklarımızın sağlığı için lütfen dikkatli olunuz! Bu konu her çiftçimize ayrıca vicdani bir sorumluluk da getirmektedir. Sağım makinesi alırken mutlaka üreticinin sertifikası sorgulanmalıdır.

Memelik lastikleri kadeh adı verilen, sağlam yapılı paslanmaz çelikten veya plastikten imal edilmiş kılıflar içindedir. Bu kılıfın içindeki boşlukta vakum ve atmosfer fazlarının değişimi ile meme lastikleri hareketini yapar ve sağımı gerçekleştirir. Sağım lastiklerinin üzerini kaplayan kadehlerde düzgün ve yeterli sağlamlığı sağlayacak et kalınlığında olmalıdır.

Sağılan sütün hızla memeden uzaklaşması çok önemlidir. Birçok sağım makinasında memelik lastiğinin çıkış ağzı 7-8 mm dolayındadır. Özellikle yüksek verimli hayvanlarda ve sütünü hızlı bırakan hayvanlarda sağılan süt, sağımın ortalarında dakikada 8-10 litre hızla akmaktadır. Adeta bir musluktan akan su miktarı kadar olabilmektedir. Makineden çıkan süt memelik lastiğinden sağım pençesine gidemez ise memelik lastiğinin içinde kalarak memeye çarparak rahatsız edip, zarar verebilmektedir. Bu nedenle memelik lastiğinin çıkış kısmının çapı geniş olmalıdır. Nitekim dünyada yeni geliştirilen memelik lastiklerinin de çıkış çapları hep geniş yapılmaktadır. Sütün hızla memeden uzaklaşması için memelik lastiklerinin bağlandığı pençenin giriş kısımları da geniş olmalıdır.

Sağım pençesi sağlam yapıda tercihen paslanmaz çelik ve kırılmayan özel bir şeffaf kapaktan yapılmış olmalıdır. (İçinin görünür olması uluslararası standart şartlarından birisidir.) Sağım pençesinin yapısı, memeyi tutuşu bakımından uygun tasarımda olmalıdır. Bu hem çalışan refahı açısından hem de işin doğru yapılması bakımından önemlidir. Bol verim ve meme sağlığı için doğru bir sağım protokolü hazırlanması çok önemlidir. Bunu gerçekleştirebilecek ergonomik başlıkların olması gereklidir.

Kaliteli bir makinada sağım pençesinin hacmi de çok önemlidir. Bu hacim en az 450 cc olmalıdır.* Piyasada satılan makinaların çoğunda, hem süt geçiş çapları dar, hem de pençe hacimleri küçüktür. (En fazla 350cc dolayındadır.) Hızla gelen süt pençeyi doldurup, süt borusu hattına gidemeyecek olursa pençedeki süt taşacaktır. Bilindiği gibi, ineklerin dört memesi birbirinden ayrı çalışmaktadır. Pençenin taşması halinde memelerden bir tanesinde hastalık olursa diğerlerine de bulaşabilir. Bütün bunların dışında pençenin taşması memeden çıkan sütün süt hattına hemen ulaşamaması halinde, memeden çıkan süt basınç oluşturarak tekrar memenin içine geri dönebilir. Meme içindeki süt mikropsuzdur. Ancak memeden çıktıktan sonra geri dönen süt aynı özellikte değildir, mikrop taşır. Memeye geri dönen süt mastitise sebep olur!

Sütün memeden tam alınamaması memeye zarar verebilmektedir. Süt sağımını yakından inceleyenlerin bildiği gibi, hafif sağım başlıkları kullanılıyorsa sağım sırasında süt akışı azalır, başlıklar aşağıya doğru bastırılıp ağırlığı arttırıldığında süt akışı hızlanır. Bunun nedeni memenin ağız kısmında memeyi kapatan kastan yapılmış sübabın (sfinkter kası) açılarak süte geçit vermesidir. Çok hafif olan sağım başlıkları ile tam bir sağım yapılamamaktadır. İyi sağım yapan bir makinada başlığın toplam ağırlığı da çok önemlidir. Piyasadaki çok hafif plastik pençeler ile yapılan sağım yetersizdir. Bu türden başlıklar ile yapılan sağımda başlık memeye yapışmakta ve boş sağım yapılarak meme başının bozulmasına neden olmaktadır. *

DOĞRU SÜT SAĞIM MAKİNESİ ŞART!

Süt hasadının yapıldığı sağım makinalarının kalitesi çok önemlidir. İyi çalışmayan başka bir hasat makinası sadece tarladan eksik verim almanıza sebep olur. Tarla yine elinizdedir. Ancak sağım makinası istenen özelliklerde değilse eksik verim alınmasının yanı sıra memeye verdiği zarar nedeni ile adeta tarlanızın da elden çıkmasına yol açacaktır. Bu sebeple, en doğru ve en kaliteli süt sağım makinesi seçiminiz olmalıdır! Almadan önce mutlaka yukarıda anlatılan konuları sorgulayınız.